Bingöl’e Neden Bingöl Denmiş?
Bingöl… İsmini duyduğumda aklıma gelen ilk şey, adı kadar gizemli bir şehir olması. Neden mi? Çünkü Bingöl’e neden Bingöl denmiş sorusunun cevabını bir türlü net bir şekilde bulamıyorum. Tabii, belki de bu kadar kafa yorulacak bir şey değildir ama ben işin içine girdiğimde hemen bir derin analiz yapma dürtüsüyle baş başa kalıyorum. İzmir’deki 25 yaşındaki, sürekli espri yapan ama içten içe her şeyi fazla düşünen genç halimle size Bingöl’ün isminin ne kadar esrarengiz olduğundan bahsedeceğim. Hadi, gelin hep birlikte bu işin şifrelerini çözmeye çalışalım!
Bingöl: Adı Üzerine Konuşmalar
Bingöl… Duyduğumda aklıma ilk olarak şu gelir: “Bingöl mü? Hani o ismini hiç duyduğum ama bir türlü şekli şemali aklıma gelmeyen şehir.” Sonra “Bingöl’e neden Bingöl denmiş?” sorusunu sormaya başlarım. Tıpkı bir gün arkadaşımın bana “Ya sen neden bu kadar sürekli şaka yapıyorsun?” diye sorduğu gibi. Gerçekten de, bazen neden bu kadar düşündüğümü ya da her şeyi mizah unsuru olarak nasıl görmeye başladığımı anlamadım, ama bir şekilde hep komik olanı arıyorum.
Ama hadi gelin, bir de Bingöl’e neden Bingöl denmiş sorusunu ciddiyetle ele alalım. Çünkü bu sorunun arkasında da bayağı ilginç bir hikaye yatıyor. Herkesin bildiği gibi, Bingöl’ün adı aslında çok eski zamanlara dayanıyor. Şimdi diyorum ki, mesela, Bingöl’ün adını açıklayacak biri şöyle bir şeyler söylese:
“Bingöl, bir zamanlar bu bölgede çok sayıda büyük ve derin göller vardı. İnsanlar bu göllere ‘Bing’ diyormuş, ve zamanla burası Bingöl olarak anılmaya başlanmış.”
Tabii ki bu, sadece benim kafamda şekillenen bir senaryo. Hani adını duymak bile insanı bir an için fazla “derin düşünceye” itiyor, değil mi? Ama gerçekleri öğrenmeye başladıkça işler biraz daha netleşiyor.
Bingöl’ün Adı Nereden Geliyor?
Gerçekten de Bingöl’ün adının nereden geldiğini merak ettim, tabii ki internette bir araştırma yapmayı da unutmadan. “Bingöl” aslında Farsça kökenli bir isim. “Bingöl”, “Bin” ve “Göl” kelimelerinin birleşiminden oluşmuş. Yani; “Bin” “çok, birçok” anlamına gelirken, “Göl” de göl anlamına geliyor. O zaman ne oluyor? İşte tam burada işin mizahi tarafı başlıyor!
Benim iç sesim: “O zaman Bingöl’ün ismi, ‘Çok göl’ anlamına gelir mi? Yani ‘Bingöl’ demek, tam olarak ‘bu kadar çok göl, gölde yüzemeyen ben’ demek olabilir mi? Bir dakika… Bu kadar gölden hiç bahsedilmedi…”
Ama gerçek şu ki, geçmişte Bingöl çevresindeki göllerin yoğunluğuyla bağlantılı bir anlam taşımıyor. Aslında isminin kökeninde, yerel halkın bu bölgedeki göl benzeri coğrafi şekilleri fark etmesi yatıyor. Benim kafamdaki göllerden farklı, tabii. Gerçekten de Bingöl, çok eski zamanlardan itibaren adıyla bağlantılı bir anlam taşırmış. Buradaki Bingöl ismi, zamanla kabul edilen bir anlam kazanmış. Bu arada, Bingöl’ün adının kaybolan göllerle bir ilgisi olmadığı için, her yere göl koymayın, arkadaşlar!
Bingöl ve Sosyal Medya
Bir de sosyal medyada Bingöl’ün adı sıkça espri konusu haline geliyor. Özellikle de TikTok ve Instagram’da… Şehirlerin isimleri üzerine yapılan espriler hiç durmadan sürüyor. Bir gün bir arkadaşım, “Bingöl”ün adını duyduğunda “Hadi ya, Bingöl mü, Bingöl mü?” diye şaka yapmıştı. Ben de “Vallahi de bak, çok düşünme” demiştim. Hani şimdi düşünüyorum da, bazen gerçekten de fazla düşünmek insana neler yaptırıyor! “Bingöl neden Bingöl denmiş?” sorusunu araştırırken biraz fazla düşündüm, ama sağ olsun, Bingöl’ün adı da bu kadar çok merak uyandıracak bir hale geldi.
Gerçekten, Bingöl’ün ismi, hem şaşırtıcı hem de esprili bir şekilde kafaları karıştırıyor. Hani, bana kalırsa, bu kadar fazla gölü olan bir yerin ismi daha mizahi olabilirdi! Mesela, bir de böyle bir isim konulsa: “Çok Göl” ya da “Göller Diyarına Hoş Geldiniz”! O zaman kesin “Göller Diyarında Efsane Bir Tatil” kampanyası yapılırdı, kesin!
Sonuçta: Bingöl’e Neden Bingöl Denmiş?
Bingöl’e neden Bingöl denmiş sorusunun cevabına bakınca aslında hiç de karmaşık bir şey yokmuş. Eski dildeki anlamları ve yerel halkın izlediği yol bu ismin oluşmasına neden olmuş. Ama tabii, her şehrin kendine has bir özelliği olduğu gibi, Bingöl’ün de bu anlamıyla kendine özgü bir atmosferi var.
İzmir’den bakınca her şey biraz daha mizahi olabiliyor ama Bingöl’ün adının kökenini öğrenmek, beni düşündürdü. “Bingöl” demek aslında “çok göl” demek olsa da, günümüz Bingöl’ü daha farklı bir dünyaya evrilmiş. Belki de daha çok düşündüğümde, Bingöl’ün isminin gerçekten de “çok göl” anlamına gelmesi de bana uygun bir espri olurdu. Ama yine de, işin sonunda şunu unutmayalım: Her şehre, adını sorgulamadan saygı göstermek gerekiyor. Bingöl de bunlardan biri!