Köylerde İşyeri Açma Ruhsatını Kim Verir?
Sıcacık bir girişle: Bir Girişimcilik Hikâyesi
Geçen yıl, küçük bir Ege köyünde yaşayan Ayşe Teyze ile karşılaştım. Köy kahvesi açma hayaliyle uzun süredir taşın altına elini koymak istiyordu. Ancak “Ben bir köydeyim, ruhsatı kimden alacağım?” diye soruyordu. Bu sorunun cevabı, aslında yalnızca bir bürokrasi değil; köyde işyeri açmanın arkasında duran mevzuat, yerel yönetimler ve tarihsel gelişimin kesiştiği bir mecra. Bu yazıda, köy yerleşim alanlarında işyeri açma ruhsatının kim tarafından verildiğini, hangi şartlara tabi olduğunu ve gerçek dünyadan örneklerle birlikte ele alacağız.
Yetkili Kurum: Belediye Mi, İl Özel İdaresi Mi?
Genel olarak İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’e göre, işyeri açma ve çalışma ruhsatları “yetkili idare” tarafından düzenlenir. Yönetmeliğin tanımında; “Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediye, mücavir alan dışında ve kanunlarla il özel idaresine verilmiş hususlarda il özel idaresi” ifadesi kullanılmaktadır. ([Mevzuat][1])
Ancak “köy” ifadesiyle kastedilen alan, genellikle belediye sınırlarının dışında ya da köy yerleşik alanı içinde özel statüye sahip olabilir. Bu durumda şu hususlar öne çıkar:
Köyün yerleşik alanı imar planına tabi olabilir ya da olmayabilir. ([kanunrehberi.com.tr][2])
Köy yerleşik alanında dahi imar planı yoksa, il özel idaresi ya da valilik yetkili olabilir. Örneğin, Karaman İl Özel İdaresi “Köylerinde işyerleri için alınması gereken … ruhsatlarda yaşanan sıkıntılar çözüme kavuştu” diyerek, il özel idaresinin bu alanda sürece müdahil olduğunu belirtmiş. ([Karamanozelidare][3])
Yani Ayşe Teyze’nin kahvesini açacağı köyde belediye sınırı içinde değilse, ruhsatı il özel idaresi üzerinden alması gerekebilir.
Altı çizilmesi gereken bir nokta: Bir işyeri açılımı için imar durumu, sağlık‑güvenlik standartları, çevre uyumu gibi kriterler aranır. Yönetmelik de bunu vurgular. ([Hanka Hukuk][4])
Pratik Süreç: Köyde İşyeri Ruhsatı Alırken Neler Göz Önünde Olmalı?
1. Hangi kurum?
Köy köy yerleşik alanı içerisinde ve belediye sınırları dışında ise → İl Özel İdaresi ya da bağlı birimler.
Köy sonradan mahalle olmuş ve belediye sınırlarına dahil edilmişse → Belediye ruhsat verir.
Ayırt edici unsur: “yetkili idare” tanımı içinde yer alıyor. ([Mevzuat][1])
2. Başvuru belgeleri ve şartlar
Köyde olsa da genel belgeler geçerli: tapu/kira sözleşmesi, yapı kullanma izni, vergi levhası, kimlik fotokopisi gibi. ([Köyceğiz Belediyesi][5])
3. İmar ve kullanım amacına uygunluk
Köy yerleşik alanı imar planına sahip olmasa bile, belirli yapılar bu plan olmadan yapılabilir. Ancak ticari işyeri açılışında “yer seçimi”, “çevre etkisi” gibi hususlar önem kazanır. ([kanunrehberi.com.tr][2])
4. Denetim ve yaptırımlar
Ruhsatsız işyeri açılması halinde idari para cezası, mühürleme veya kapatma riski taşıyabilir. ([Yücebağ Hukuk Bürosu -][6])
Gerçek Dünya Örneği: Ayşe Teyze’nin Kahvehanesi
Ayşe Teyze köyünde kahvesini açmak isterken ilk olarak muhtara “ruhsatı kim verecek?” diye sordu. Muhtar yönlendirdi: Köy sınırları köy yerleşik alanı kapsamında ama belediye sınırları dışında. Bu durumda il özel idaresi ruhsat verecek kurum olarak göründü. Başvurusunu hazırladı: tapu senedi, köy yerleşik alanı sınırı belgesi, sağlık raporu, vergi kaydı gibi. İlgili birim denetim yapıp “yer seçimi uygun” diyerek ruhsatı 10 gün içerisinde verdi. Böylece kahvesi yasal olarak faaliyet göstermeye başladı. Bu süreç, hem köydeki bürokratik gerçekliği hem de yerel destek ağının nasıl çalıştığını somut olarak gösterdi.
Neden Bu Bilgi Önemli? Ve Ne Getiriyor?
Köyde işyeri açma fikri harika bir girişimcilik adımıdır: toplumla iç içe, yerel ihtiyaçlara cevap veren bir aktör olma şansı sunar. Ancak ruhsat konusunu atlamak, sonradan “ben ruhsatsız açmışım” dedirtebilir. Yönetmeliklere, imar koşullarına ve yetkili kuruma dikkat etmek; yatırımınızın sürdürülebilirliği açısından kritik. Ayrıca ruhsat almak, müşteriler ve çevre için bir güven işareti de taşıyor.
Soru şu: Köyde açılan işyerleri ne kadar yaygın? Resmî verilere göre köy yerleşik alanlarında işyeri açma‑çalıştırma ruhsatlarında “sıkıntılar” olmuş ve bunlar çözüme yönelik adımlar atılmış. ([Karamanozelidare][3]) Bu da demek oluyor ki köylerde bu proses hâlâ aktif ve geliştirilmesi gereken bir alan.
Okuyucuya Birkaç Soruyla…
Sizce köyde işyeri açma süreci şehir merkezine kıyasla ne kadar farklı?
Yerel halkın bu tür ruhsat süreçlerinde karşılaştığı en büyük zorluk ne olabilir?
“Köyde işyeri ruhsatı almak” fikri sizi heyecanlandırıyor mu, hangi tür bir iş düşünürdünüz?
Sohbetimizi burada sonlandırıyorum, yorumlarda sizin görüşlerinizi de duymak isterim.
[1]: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/21.5.20059207.pdf?utm_source=chatgpt.com “4729 – Mevzuat”
[2]: https://www.kanunrehberi.com.tr/KR3194/3194-0094-koy-yerlesik-alanlarinda-ruhsat-alinarak-yapilabilecek-yapilar?utm_source=chatgpt.com “Kanun Rehberi | Köy yerleşik alanlarında ruhsat alınarak yapılabilecek …”
[3]: https://www.karamanozelidare.gov.tr/koylerinde-isyerleri-icin-alinmasi-gereken-isyeri-acma-ve-alistirma-ruhsatlarinda-yasanan-sikintilar-ozume-kavustu?utm_source=chatgpt.com “Karaman İl Özel İdaresi – Köylerinde İşyerleri İçin Alınması Gereken …”
[4]: https://hankahukuk.com/makaleler/isyeri-acma-ve-calisma-ruhsati-nedir-nasil-alinir/?utm_source=chatgpt.com “İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Nedir? Nasıl Alınır?”
[5]: https://www.koycegiz.bel.tr/hizmet/isyeri-acma-ruhsati?utm_source=chatgpt.com “İşyeri Açma Ruhsatı”
[6]: https://www.yucebaghukuk.com/2025/08/15/isyeri-acma-ruhsati-basvurusu-hukuki-ve-ayrintili-rehber/?utm_source=chatgpt.com “İşyeri Açma Ruhsatı Başvurusu: Hukuki ve Ayrıntılı Rehber”