Kategori: Makaleler

Kanada Hangi Ülkeye Ait? – Bilimsel Merakla Haritanın Kuzeyine Yolculuk Haritayı açıp kuzeye doğru gözlerinizi kaydırdığınızda, devasa yüzölçümüyle göz kamaştıran bir ülke sizi karşılar: Kanada. Ama ilginçtir ki hâlâ birçok insan “Kanada hangi ülkeye ait?” sorusunu sorar. Bu sorunun cevabı göründüğünden daha derin ve tarihsel olduğu kadar politik, coğrafi ve bilimsel katmanlara sahiptir. Hadi gelin, bu soruyu bir bilim insanının merakıyla ama herkesin anlayacağı sadelikte birlikte inceleyelim. — Öncelikle: Kanada Kendi Başına Bir Ülkedir En basit ve doğru cevapla başlayalım: Kanada, bağımsız ve egemen bir ülkedir. Kuzey Amerika kıtasında yer alan Kanada, yüzölçümü bakımından dünyanın ikinci en büyük ülkesidir (yaklaşık…

Bir Psikoloğun Gözünden Tatlıların Dili: Sivas Tatlıları ve İnsan Ruhunun Derinlikleri Bir psikolog olarak bazen düşünürüm; neden bazı insanlar tatlıyı bir kaçış noktası, bazılarıysa bir kutlama sembolü olarak görür? Tatlı yeme davranışı, yalnızca bir damak tercihi değil, aynı zamanda bir duygusal düzenleme stratejisidir. Tatlılar, çocukluk anılarının kokusunu, aidiyet hissini ve geçmişle kurulan bağları taşır. Bu yazıda, Sivas tatlılarını sadece birer lezzet olarak değil, insan psikolojisinin bilişsel, duygusal ve sosyal yönlerini yansıtan güçlü semboller olarak inceleyeceğiz. Bilişsel Psikoloji Perspektifinden Sivas Tatlıları Bilişsel psikoloji, insan zihninin algı, hafıza ve öğrenme süreçleriyle ilgilenir. Bu açıdan bakıldığında, Sivas’ın tatlı kültürü birer “bellek haritası” gibidir.…

Seda Akkul Hamile Mi? Psikolojik Bir Mercekten Analiz Bir Psikoloğun Meraklı Girişi: İnsan Davranışları ve Duyguların Derinliklerine Yolculuk İnsan davranışlarını ve duygusal tepkileri çözümlemek, bir psikolog için her zaman ilginç bir keşif yolculuğudur. Her birey, kendine özgü bir içsel dünyaya sahiptir ve bu dünyayı anlamak, bazen en basit sorularla başlar. Seda Akkul’un hamile olup olmadığı gibi basit bir soru bile, ardında bir dizi psikolojik dinamik barındırır. İnsanlar, çevrelerinden gelen bilgileri nasıl algılar? Toplumun beklentilerine karşı nasıl tepki verirler? Ve duygusal olarak bu tür bir durum onları nasıl etkiler? Seda Akkul’un hamile olup olmadığı gibi bir soru, aslında daha derin bir…

Bir Filozofun Gözünden: “Olgu” ve Eş Anlamının Düşünsel Derinliği Bir filozof olarak her sabah aynı soruyla uyanırım: “Gerçek nedir ve biz onu nasıl biliriz?” Bu soru, insanlığın binlerce yıldır süregelen entelektüel yolculuğunun merkezinde yer alır. Olgu kavramı da bu arayışın temel taşlarından biridir. Olgu, gözlemlenebilen, deneyimlenebilen, doğrulanabilen bir gerçeklik biçimidir. Peki “olgunun eş anlamlısı” ne demektir? Yalnızca dilsel bir karşılık mı, yoksa varlığın kendisini anlamaya çalışan bir zihinsel arayış mı? Olgunun Eş Anlamlısı Ne Demek? Dilbilimsel olarak “olgunun eş anlamlısı” ifadesi, aynı anlamı farklı kelimelerle dile getirme biçimidir. Türkçede olgu genellikle “gerçek”, “vakıa”, “durum” veya “hadise” sözcükleriyle eş anlamlı kabul…

Oftalmoloji Hangi Bölüm? Görmenin Psikolojisi Üzerine Bir İçsel Yolculuk Bir psikoloğun gözünden bakıldığında, “Oftalmoloji hangi bölüm?” sorusu yalnızca tıbbi bir merak değildir; aynı zamanda insanın dünyayı algılayış biçimini, kendini ve başkalarını nasıl gördüğünü anlamaya yönelik derin bir sorgulamadır. Evet, oftalmoloji tıpta “göz hastalıkları” ile ilgilenen bir uzmanlık alanıdır. Ama gözün yalnızca bir organ olmadığını, aynı zamanda ruhun dışa açılan kapısı olduğunu düşünürsek, bu alanın psikolojik yankılarını da incelemek gerekir. Çünkü bazen göz, gördüğünden fazlasını anlatır — bastırılmış bir duyguyu, saklı bir arzuyu, ya da bir insanın kendine bile itiraf edemediği bir korkuyu. Bilişsel Psikoloji Perspektifinden: Görmek, Algılamak ve Anlamak Bilişsel…

Kimler Saha Komiseri Olabilir? Tarihten Günümüze Bir Görevin Dönüşümü Bir tarihçi olarak her zaman şu sorunun peşindeyim: Toplumlar yalnızca yöneticileriyle değil, görev bilincine sahip insanlarıyla da nasıl ayakta kalır? İşte saha komiserliği gibi görevler, tam da bu sorunun yanıtını içinde barındırır. Bugün spor alanlarında gördüğümüz disiplin, düzen ve adaletin temelleri, aslında yüzyıllar öncesine dayanan denetim kültürünün modern bir yansımasıdır. Gelin, saha komiserliği görevini tarihsel bir perspektifle ele alarak, “Kimler saha komiseri olabilir?” sorusuna geçmişle bugünü harmanlayarak yanıt arayalım. Gözetim Kültürünün Tarihsel Kökleri Toplumlar tarih boyunca adil bir düzenin sürdürülebilmesi için denetim mekanizmalarına ihtiyaç duymuştur. Antik Yunan’da agon oyunlarını yöneten hakemler,…

Toplumsal Yapının Dili: “Işaret Sıfatı Hangi Soruyla Bulunur?” Bir sosyolog olarak toplumu gözlemlerken, dilin yalnızca iletişim aracı olmadığını; aynı zamanda kültürel kodların, güç ilişkilerinin ve toplumsal rollerin yansıdığı bir yapı taşı olduğunu fark ederim. Dil, kim olduğumuzu, neye değer verdiğimizi ve nasıl düşündüğümüzü biçimlendirir. Bu bağlamda, dilbilgisel bir unsur olan “işaret sıfatı” bile, toplumun düşünme biçimlerine dair önemli ipuçları taşır. “Işaret sıfatı hangi soruyla bulunur?” sorusu, yalnızca dilbilgisel bir sorgu değil; aynı zamanda toplumsal algının nasıl şekillendiğini anlamak için bir kapıdır. Işaret Sıfatının Anlamı: Dilin Gösteren Eli Dilbilgisel olarak işaret sıfatı, “hangi, bu, şu, o” gibi kelimelerle isimleri işaret eder.…

Kalp kasının görevi nedir? Bu soruyu ilk duyduğumda lise biyoloji kitabındaki o meşhur çizim geldi aklıma: kırmızı bir organ, etrafında damarlar, bir ok kalpten dışarı, bir ok kalbe içeri… Fakat yıllar geçtikçe anladım ki kalp kası sadece bir pompa değil; evrimin mühendislik harikasına dönüşmüş, kendi elektriğini üreten, ritmini kendisi yöneten, akıllı bir dokudur. Bugün bu yazıda, bilimin objektif merceğinden bakarken dili sade tutarak kalbimizin en temel ama en büyüleyici bileşenini keşfedelim. Kalp kası: Vücudun “otomatik” motoru Kalp kası, bilimsel adıyla miyokard, çizgili kas yapısına sahip olmasına rağmen istem dışı çalışan özel bir kastır. Bu, onu hem iskelet kaslarından hem de…

Kaynakların Sınırlılığı Üzerine Bir Düşünce: Guguk Kuşu ve Ekonominin Doğası Bir ekonomist için her şeyin başlangıç noktası kıtlıktır. Kaynaklar sınırlıdır; zaman, enerji, emek ve doğa… Hepsi sonlu. Bu yüzden ekonomi, sadece parayla değil, seçimlerle ilgilidir. Bu seçimlerin sonuçları da çoğu zaman doğanın kendisinde gizlidir. İşte guguk kuşu tam bu noktada, doğanın “fırsat maliyetini” anlatan mükemmel bir örnek olarak karşımıza çıkar. Görünüşte basit bir kuş olan guguk, aslında karmaşık bir piyasa davranışının, stratejik kararların ve çıkar maksimizasyonunun biyolojik karşılığıdır. Guguk Kuşunun Ekonomik Modeli “Yatırım Getirisi” Perspektifinden Bir Kuş Guguk kuşu (Cuculus canorus), doğadaki en sıra dışı üreme stratejilerinden birine sahiptir. Dişi…

Gravimetrik Etki Nedir? Ekonomik Çekim Gücünün Görünmeyen Dinamikleri Ekonomistler için her tercih bir denge arayışıdır. Sınırlı kaynaklar, sonsuz istekler ve belirsiz gelecekle çevrili bir dünyada, her seçim bir fırsatın kaybı anlamına gelir. Bu bağlamda “gravimetrik etki” kavramı, sadece fiziksel kütlelerin birbirini çekmesiyle sınırlı kalmaz; ekonomik sistemler, piyasalar ve bireyler arasında da görünmeyen bir çekim gücü yaratır. Ekonomi perspektifinden bakıldığında, gravimetrik etki, ekonomik aktörlerin kararları üzerinde yoğunlaşan bir çekim merkezidir — tıpkı büyük bir gezegenin çevresindekileri kendine çekmesi gibi. Ekonomik Alanlarda Çekim Gücü: Piyasaların Gravimetrik Etkisi Piyasalar, kendi dinamikleri içinde adeta devasa bir çekim alanına sahiptir. Belirli sektörler, yatırımlar ya da…